Η Θ Ε Ω Ρ Ι Α
Συμπονετική αυτοπειθαρχία
Ακόμα μια ματιά στο «πρέπει/δεν πρέπει»
Συχνά με ρωτούν: «Δηλαδή το να ζω με επίγνωση των συναισθημάτων και των αναγκών, σημαίνει ότι κάνω ό,τι με κάνει να νιώθω καλά και τίποτα από αυτά που με κάνουν να μη νιώθω καλά;» Η απάντησή μου είναι: «Ναι και όχι».
Επιλογές με βάση τις ανάγκες
Όταν είμαι συνδεδεμένος με τις ανάγκες μου, μπορεί να κάνω πράγματα που, εκ πρώτης όψεως, φαίνονται δυσάρεστα ή αντίθετα με τις επιθυμίες μου. Για παράδειγμα, λατρεύω τα μιλκσέικ σοκολάτα με σαντιγί και έξτρα σιρόπι σοκολάτας. Ζω όμως μόλις ένα χιλιόμετρο από το κοντινότερο παγωτατζίδικο. Έτσι, αν υπέκυπτα στην παρόρμηση να πάρω ένα μιλκσέικ, θα σταματούσα και θα έπαιρνα ένα κάθε φορά που έφευγα από το σπίτι μου και ίσως άλλο ένα όταν επέστρεφα. Έτσι, σε κάποιο επίπεδο, ίσως να αισθάνομαι μια μικρή απογοήτευση όταν περνάω από εκεί.
Όμως, υπάρχει ένα βαθύτερο επίπεδο σύνδεσης με τον εαυτό μου που με εμποδίζει να καταναλώνω 736 μιλκσέικ το χρόνο – μια σύνδεση με την επιθυμία μου να είμαι υγιής. Αυτή η επιθυμία ζει μέσα μου, ακριβώς δίπλα στην επιθυμία μου να έχω σοκολατένια μιλκσέικ. Όταν είμαι σε επαφή με τον εαυτό μου, μπορώ να συνδεθώ με τα διαφορετικά σύνολα επιθυμιών (και τις ανάγκες που βρίσκονται κάτω από αυτές) και, μέσα από αυτή την επίγνωση, να κάνω συνειδητές επιλογές.
Για να το πάω ένα βήμα παραπέρα, με βαθύτερη αυτο-ενσυναίσθηση, καταλαβαίνω ότι η ανάγκη μου για υγεία είναι σημαντική για άλλες ανάγκες στη ζωή μου – ανάγκες όπως η σύνδεση (θέλω να προλάβω να δω τα εγγόνια μου να μεγαλώνουν και να βλέπω τα παιδιά μου να εκπληρώνουν το πεπρωμένο τους), η συνεισφορά (θέλω να μπορώ να συνεχίσω το έργο μου στην εκπαίδευση για την ειρήνη), η αυτοέκφραση (μου αρέσει να περπατάω, να παίζω φρίσμπι, τένις και γκολφ).
Έτσι, κατά καιρούς, μπορεί να επιλέξω να μην πιω μιλκσέικ, γιατί παρόλο που το κομμάτι του εαυτού μου που θέλει να διασκεδάζει και να χαίρεται θα το ήθελε, το ίδιο κομμάτι μπορεί να καταλάβει ότι και η υγεία είναι σημαντική. Άλλες φορές, μπορεί να επιλέξω να πιω μιλκσέικ. Τότε είναι που ο εσωτερικός μου διάλογος βοηθάει το κομμάτι του εαυτού μου που θέλει υγεία να καταλάβει ότι η χαρά και η ομορφιά είναι επίσης σημαντικές.
Και έτσι έχω καταλάβει ότι η «στρατηγική» του να πίνω μιλκσέικ είναι κάτι που μερικές φορές θέλω να έχω στη ζωή μου και άλλες φορές όχι (ναι και όχι). Η αυτοσύνδεσή μου μού επιτρέπει να δημιουργήσω μια ισορροπία στη ζωή μου, με την οποία μπορώ να ζήσω (κυριολεκτικά και μεταφορικά).
Έχοντας αυτή τη σύνδεση με τον εαυτό μου, απολαμβάνω, ενίοτε, να σταματώ και να πίνω μιλκσέικ. Μου αρέσει επίσης και απλώς να περνάω μπροστά από το παγωτατζίδικο. Καθώς το προσπερνάω, νιώθω ευγνωμοσύνη και ικανοποίηση που ικανοποιώ την ανάγκη μου για υγεία.
Θα έπρεπε/δεν θα έπρεπε
Όπως έχουμε συζητήσει προηγουμένως, πολλοί από εμάς έχουμε μάθει να σχετιζόμαστε με τις πράξεις μας μέσα από το πρίσμα του τι «πρέπει» ή «δεν πρέπει» να κάνουμε. Αυτό το είδος σκέψης δεν μας συνδέει με τις ανάγκες μας. Στο «πρέπει/δεν πρέπει» είμαστε αιχμάλωτοι των σκέψεών μας και αποξενωμένοι από τις ανάγκες μας. Όταν ζούμε στη «χώρα του πρέπει/δεν πρέπει» συχνά νιώθουμε απογοητευμένοι, αποσυνδεδεμένοι και μπερδεμένοι (βλ. κεφ. 38).
Όταν επανεξετάζω τις φορές που ενήργησα βάσει του «τι θα έπρεπε να κάνω», βλέπω ότι συχνά ήταν η ενοχή ή η ντροπή που έκανε κουμάντο, όχι εγώ. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις σπάνια ένιωθα καλά για τις πράξεις μου. Μπορούσα εύκολα να αρνηθώ τόσο τις ανάγκες μου για διασκέδαση και ομορφιά όσο και την ανάγκη μου για υγεία και όλα τα επακόλουθα. Όταν είμαι στο “πρέπει/δεν πρέπει”, είμαι δυστυχισμένος είτε έχω μιλκσέικ είτε όχι.
Εσωτερική ενδυνάμωση
Ως μαθητές της συμπονετικής σκέψης και ζωής, μπορούμε να δρούμε δυναμικά στηριζόμενοι στην επίγνωση των αναγκών μας. Όταν δρούμε βάσει αναγκών, εξακολουθούμε κάποιες φορές να κάνουμε πράγματα που σε κάποιο επίπεδο είναι δυσάρεστα. Όταν πραγματικά εστιάσουμε στη «συμπονετική αυτοπειθαρχία», μπορούμε να επιλέξουμε να τα κάνουμε, ακόμη και αν αρχικά δεν τα «απολαμβάνουμε» (όπως το να περνάμε έξω από το παγωτατζίδικο ή να πηγαίνουμε για γυμναστική). Σε ένα βαθύτερο επίπεδο μπορούμε, στην πραγματικότητα, να «απολαμβάνουμε» αυτές τις ενέργειες επειδή συνειδητά ικανοποιούμε τις ανάγκες μας. Ομοίως, μπορούμε να κάνουμε πράγματα που μας ευχαριστούν, χωρίς ενοχές ή ντροπή και να τα απολαμβάνουμε πολύ περισσότερο. Με αυτή τη συνειδητοποίηση, η ζωή γίνεται πιο υπέροχη.
Σ Τ Η Ν Π Ρ Α Ξ Η
15 κιλά αργότερα
Πριν από περίπου οκτώ χρόνια, παρατήρησα ότι η σωματική μου διάπλαση άλλαζε. Έπαιρνα βάρος με ένα αργό αλλά σταθερό μοτίβο. Κατά τη διάρκεια εκείνης της περιόδου αποφάσισα ότι «έπρεπε» να αρχίσω να τρώω διαφορετικά, για να ξαναβρώ την προηγούμενη μορφή μου.
Τα πρώτα χρόνια που ακολούθησαν αυτή την απόφαση ήταν απίστευτα απογοητευτικά και επώδυνα. Αγωνίστηκα έντονα για να χάσω βάρος με το να μην τρώω τόσο πολύ. Όσο σκληρά κι αν προσπαθούσα, δεν μπορούσα να παραμείνω στη δίαιτά μου. Απελπισμένος, έμαθα να αποφεύγω τους καθρέφτες, τις ζυγαριές και τα στενά ρούχα.
Τρία χρόνια αργότερα, η απελπισία μου γιγαντώθηκε. Ήμουν δυσαρεστημένος, απογοητευμένος και μπερδεμένος. Αποφάσισα να ζητήσω υποστήριξη με τη μορφή ενσυναίσθησης από τον φίλο ενσυναίσθησης μου και τα μέλη της ομάδας πρακτικής. Κατά τη διαδικασία αυτή, ανακάλυψα ότι η ζωή μου είχε γίνει ένας κρυφός αγώνας πάλης του «πρέπει/δεν πρέπει» έναντι του «πραγματικά θέλω»: Για τρία χρόνια, λειτουργούσα χωρίς να συνδέομαι συνειδητά με την ενέργεια της ζωής μου.
Τις ημέρες που ακολούθησαν την επιφοίτησή μου αυτή, άρχισα να ανακαλύπτω τι συνέβαινε μέσα μου (τα συναισθήματα και τις ανάγκες μου). Αυτό ήταν διαφορετικό από το να σκέφτομαι τι πρέπει ή δεν πρέπει να κάνω – πολύ διαφορετικό.
Συνειδητοποίησα ότι, παρόλο που η απομάκρυνση από τη δίαιτα ικανοποιούσε κάποιες ανάγκες μου (ευκολία, άνεση), ζούσα σε ένα σώμα που δεν αντανακλούσε αυτό που ήμουν μέσα μου (αυτοέκφραση). Για πρώτη φορά μετά από χρόνια, πέρασα από το «πρέπει/δεν πρέπει» σε βαθιά σύνδεση με τις ανάγκες μου για υγεία, κινητικότητα και αυτοφροντίδα. Η «συμπονετική αυτοπειθαρχία» μου έπαιρνε σιγά σιγά μορφή.
Οι σκέψεις μου μετατοπίστηκαν από το τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνω, στο τι ήθελα στη ζωή μου. Άρχισα να σκέφτομαι περισσότερο την απόκτηση της υγείας και της αυτοέκφρασής μου και λιγότερο την απώλεια βάρους. Αντί να σκέφτομαι ότι «στερούμαι» το φαγητό, σκεφτόμουν ότι προσέφερα στον εαυτό μου το σώμα μέσα στο οποίο ήθελα να ζω.
Από αυτή τη συνειδητοποίηση, άρχισα να απολαμβάνω το να μετράω τις θερμίδες μου και το να τρώω λιγότερο φαγητό. Απολάμβανα το ταξίδι μου προς την υγεία και την ευεξία. 15 εβδομάδες και 15 κιλά αργότερα, κοίταξα στον καθρέφτη μου και είδα τη δύναμη της συμπονετικής αυτοπειθαρχίας.
Ε Ξ Α Σ Κ Η Σ Η
Πρακτική 1 – Επαναφορά της συμπονετικής αυτοπειθαρχίας
Σκεφτείτε μια κατάσταση όπου χρησιμοποιείτε «πρέπει/δεν πρέπει» για να πετύχετε κάτι στη ζωή σας. Είναι χρήσιμο να ξεκινήσετε με κάτι μικρό. Μπορεί να είναι κάτι που κάνετε αυτή τη στιγμή και δεν το απολαμβάνετε ή κάτι που προσπαθείτε ανεπιτυχώς να πετύχετε.
Καταγράψτε τη σκέψη ή τις σκέψεις σας για το «πρέπει/δεν πρέπει».
Στη συνέχεια, «μεταφράστε» τις σκέψεις τύπου «πρέπει/δεν πρέπει» για να ανακαλύψετε τις ανάγκες που θα θέλατε να ικανοποιούνται.
Στη συνέχεια, παρατηρήστε τα συναισθήματά σας. Δείτε αν μπορείτε να ανακαλύψετε όλες τις ανάγκες για τις οποίες προσπαθούν να σας μιλήσουν αυτά τα συναισθήματα. Σημειώστε τις.
Σημείωση: Αυτή μπορεί να είναι μια πολύ καλή στιγμή για να ζητήσετε βοήθεια από έναν φίλο ενσυναίσθησης. Μερικές φορές, δύο καρδιές είναι καλύτερες από μία.
Σε αυτό το σημείο, ίσως θελήσετε να «ενσωματώσετε» κάποιες ή όλες αυτές τις ανάγκες (βλ. κεφ. 41).
Τέλος, παρατηρήστε αν άλλαξε η προοπτική σας σχετικά με τις πράξεις σας ή αν υπάρχουν κάποια αιτήματα που θα θέλατε να θέσετε στον εαυτό σας ή στους άλλους (βλ. κεφ. 13 και κεφ. 15).
Μετάφραση: Μαρία Αγγέλου