Ε Β Δ Ο Μ Α Δ Α   44


Σε αυτό το σημείο φαντάζομαι ότι έχει γίνει ξεκάθαρο πόσο πολύ τα «πρέπει/δεν πρέπει» διαπερνούν τις σκέψεις μας και πόσο σημαντικό ρόλο παίζουν στο πώς βιώνουμε τη ζωή. Για μένα, υποψιάζομαι ότι η διαδικασία αναγνώρισης και επανεξέτασης των σκέψεων τύπου «πρέπει/δεν πρέπει» θα διαρκέσει για το υπόλοιπο των ημερών μου πάνω στη γη.

Ίσως αυτό εξηγεί γιατί έχουμε ασχοληθεί με αυτό το θέμα τόσες πολλές φορές και από τόσες πολλές οπτικές γωνίες. Για μια επανάληψη στα «πρέπει/δεν πρέπει», μπορείτε να ανατρέξετε στα κεφάλαια 2, 8, 26, 33, 38, 39, 40, 41 και 43.

Ένας από τους πολλούς τρόπους με τους οποίους τα «πρέπει/δεν πρέπει» εμφανίζονται στη ζωή μας είναι η έννοια της “εξουσίας”. Με τη συμπονετική σκέψη και δράση, έχουμε την ευκαιρία να δημιουργήσουμε έναν νέο τρόπο σκέψης για την «εξουσία», ο οποίος μπορεί να κάνει τη ζωή μας πιο απολαυστική. Με αυτό το νέο τρόπο σκέψης, δημιουργούμε έναν δεύτερο ορισμό της εξουσίας, διαφορετικό από αυτόν με τον οποίο οι περισσότεροι από εμάς μεγαλώσαμε και ζούμε σήμερα.

Συνήθης εξουσία

Συνήθως μιλάμε για εξουσία όταν κάποιος μας «επιβάλλει» κάτι ή όταν εμείς επιβάλουμε κάτι σε κάποιον άλλον (βλ. κεφ. 43). Σύμφωνα με αυτόν τον τρόπο σκέψης, οι άνθρωποι πρέπει να κάνουν ό,τι λέει το άτομο που έχει την εξουσία. Αυτή η εξουσία παραχωρείται ή καταλαμβάνεται λόγω εμπειρίας, κοινωνικοποίησης ή πεποιθήσεων. Είναι το είδος της εξουσίας που παραχωρείται πχ. στους γονείς, τους δασκάλους, τους πρεσβύτερους, την αστυνομία, τους διευθυντές, τους θεραπευτές ή τους γιατρούς.

Η συνήθης εξουσία καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της σκέψης μας (τα «πρέπει/δεν πρέπει»), αλλά και των συμπεριφορών στη ζωή μας.

Θα μπορούσαμε να πούμε πως όταν βλέπουμε την εξουσία με τον συνήθη τρόπο, του «πρέπει/δεν πρέπει», στερούμε και στερούμαστε την επιλογή. Πιστεύουμε ότι εμείς (ή οι άλλοι) πρέπει να κάνουμε αυτό που λέει το πρόσωπο εξουσίας ή να μην κάνουμε αυτό που λέει ότι δεν πρέπει. Πολλοί από εμάς έχουν ακούσει τις λέξεις «επειδή το λέω εγώ». Οι περισσότεροι από εμάς μπορούμε να θυμηθούμε τη θλίψη, την απελπισία και την απογοήτευση που βιώσαμε ακούγοντας αυτές τις λέξεις.

Σε κάθε σκέψη του τύπου «πρέπει/δεν πρέπει» υπάρχει ελάχιστη ή και καθόλου αναγνώριση των αναγκών. Συχνά συνοδεύεται από μια βαθιά αποσύνδεση από τη ζωή μέσα μας και τη ζωή στους άλλους. Όταν σκέφτομαι όλα τα πράγματα που έχουν συμβεί σε αυτόν τον πλανήτη ως αποτέλεσμα αυτού του τύπου εξουσίας, είναι αδύνατο να εκφράσω τη θλίψη που βιώνω.

Εξουσία βάσει αναγκών

Ανακάλυψα ένα άλλο είδος εξουσίας – το είδος που δίνεται σε κάποιον κατ’ επιλογήν. Η «εξουσία που συνδέεται με τη ζωή» διαφέρει από τη «συνήθη εξουσία» επειδή βασίζεται στη φροντίδα, την εμπιστοσύνη και τη συνειδητοποίηση των αναγκών σε αντίθεση με τη σκέψη «πρέπει/δεν πρέπει». Με αυτή τη μορφή εξουσίας, η «ηγεσία» προέρχεται από την εμπιστοσύνη και τον σεβασμό, και όχι από τον φόβο ή την εκχωρημένη εξουσία.

Η «εξουσία βάσει αναγκών» είναι ένα είδος εξουσίας που με χαρά επιδιώκω να ενσωματώνω. Αυτό το είδος εξουσίας με καλεί να νοιάζομαι και να ενεργώ κατανοώντας τις ανάγκες μου και τις ανάγκες των άλλων. Με καλεί να ενεργώ με τρόπο που οικοδομεί εμπιστοσύνη, όντας «στην υπηρεσία» των ανθρώπων που μου ζητούν να ηγηθώ.

Είναι το είδος της εξουσίας που ασκήθηκε από ανθρώπους όπως ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ, ο Δαλάι Λάμα, ο Μάρσαλ Ρόζενμπεργκ και άλλους -με τους οποίους οι άνθρωποι συνδέθηκαν, και τους εμπιστεύτηκαν με μια σύνδεση αδιαπραγμάτευτη, σχεδόν ιερή. Όταν σκέφτομαι τι έχει συμβεί σε αυτόν τον πλανήτη ως αποτέλεσμα αυτού του είδους εξουσίας, η καρδιά μου γεμίζει με ανακούφιση, έμπνευση και ελπίδα.

Η πρόκληση και η ευκαιρία μας

Ως άνθρωποι που μεγαλώσαμε σε ένα περιβάλλον «συνήθους εξουσίας», μπορεί να είναι τεράστια πρόκληση για μας να μεταβούμε σε μια πιο συνδεδεμένη με τη ζωή μορφή εξουσίας και ηγεσίας. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα όταν μας δίνεται εξουσία πάνω σε άλλους. Είναι εύκολο να φανταστούμε ότι όταν μας δίνεται «συνήθης εξουσία», θα «κάνουμε τον κόσμο καλύτερο», θα διορθώσουμε τα «λάθη» και όλα τα πράγματα που ξέρουμε ότι είναι «χαλασμένα».

Η πρόκλησή μας είναι να θυμόμαστε ότι σχεδόν κάθε πόλεμος που έγινε ποτέ, έγινε με παρόμοιες προθέσεις.

Όταν κινούμαστε προς την «συνδεδεμένη με τη ζωή» εξουσία και ηγεσία, μας ζητείται να έχουμε εμπιστοσύνη στη δύναμη της ζωής που ζει μέσα σε κάθε ανθρώπινο ον και το καθοδηγεί αυτό – μια δύναμη που είναι μεγαλύτερη από κάθε άτομο. Η «εξουσία που συνδέεται με τη ζωή» μας δίνει την ευκαιρία να αξιοποιήσουμε, να διοχετεύσουμε και να ανθίσουμε μέσα σε αυτή την ενέργεια.


Όταν άρχισα να διδάσκω τη συμπονετική σκέψη και δράση, μου ανατέθηκε να οργανώσω εργαστήρια σε διάφορα νοσοκομεία της Νέας Υόρκης. Ο σκοπός των εργαστηρίων ήταν να δώσουν στους ανθρώπους την ευκαιρία να αποκτήσουν μια βαθύτερη κατανόηση και έναν νέο τρόπο να βιώνουν τον θυμό τους και τον θυμό των γύρω τους.

Μετά από αρκετές εβδομάδες διδασκαλίας, εντυπωσιάστηκα αρκετά από τη «συνεργασία» που επέδειξαν οι συμμετέχοντες στα εργαστήριά μου. Όμως, αισθανόμουν λίγο ανήσυχος. Υπήρχε μια αίσθηση σύνδεσης και έμπνευσης που είχα βιώσει στα σεμινάριά μου για ιδιώτες, την οποία δεν την έβλεπα σ’ αυτά τα ενδοεπιχειρησιακά εργαστήρια.

Αφού το συνειδητοποίησα αυτό, αποφάσισα να ρωτήσω την επόμενη ομάδα των 12 περίπου συμμετεχόντων για να μάθω γιατί συμμετείχαν στο εργαστήριο (κάτι που από τότε έχω μάθει να κάνω σε κάθε εργαστήριο που οργανώνω). Αποδείχτηκε ότι πολλοί από τους ανθρώπους που βρίσκονταν στην αίθουσα ήταν εκεί επειδή «τους είπε το αφεντικό τους» να συμμετάσχουν. Άρχισα να δίνω στα μέλη της ομάδας ενσυναίσθηση. Κατά τη διαδικασία αυτή, μου έγινε σαφές ότι μέχρι εκείνη τη στιγμή, οι περισσότεροι από αυτούς ήταν σιωπηλά θυμωμένοι και αγανακτισμένοι και ήθελαν να βιώσουν τη δυνατότητα να επιλέγουν και να εκφράζονται (αυτοέκφραση).

Μετά από αυτή την ανακάλυψη, ένιωσα αρκετά ανήσυχος. Πρόσφερα ενσυναίσθηση στον εαυτό μου. Αναρωτήθηκα αν αυτό ικανοποιούσε τις ανάγκες μου. Ήθελα πραγματικά να είμαι μέρος αυτής της κατάστασης; Σκέφτηκα ότι το να ηγούμαι εργαστηρίων που οργανώνονται με αυτόν τον τρόπο δεν συνέβαλε στις αξίες μου της επιλογής και της ακεραιότητας (να συμβαδίζουν οι πράξεις μου με τις αξίες μου).

Μου ήρθε επίσης στο μυαλό ότι αυτά τα εργαστήρια δεν συνέβαλαν καθόλου στις αξίες μου για αποτελεσματικότητα, συνεισφορά και, τελικά, για σκοπό και νόημα. Ήξερα ότι η δουλειά που κάνουμε στη συμπονετική ζωή είναι πολύ δύσκολη, ακόμη και όταν είμαστε αφοσιωμένοι στην εκμάθησή της. Σε μια κατάσταση όπου κάποιος δεν είχε κανένα γνήσιο ενδιαφέρον (και στην πραγματικότητα ήταν αγανακτισμένος), μου φάνηκε ότι ήταν σχεδόν αδύνατο να μάθει.

Έτσι στράφηκα προς την «τάξη μου» και εξήγησα τη διαδικασία σκέψης μου. Τελείωσα λέγοντας: «Αν σας ενδιαφέρουν αυτά που έχω να πω, σας προσκαλώ να μείνετε και να ακούσετε. Αν όχι, σας καλώ να φύγετε». Τα βλέμματα που πήρα φάνηκε να κυμαίνονται από ανακούφιση, αμηχανία, σοκ μέχρι καθαρή δυσπιστία. Αρκετοί επέλεξαν να φύγουν.

Καθώς συνεχίζαμε το εργαστήριο, άρχισα να αισθάνομαι τη σύνδεση που τόσο επιθυμούσα. Μου έγινε σαφές ότι στην άρνησή μου να αποδεχτώ τη «συνήθη εξουσία» που μου ανέθεσαν οι «έχοντες την εξουσία», άνθισε ένα νέο είδος «εξουσίας που συνδέεται με τη ζωή». Ήταν μακράν το πιο ικανοποιητικό εργαστήριο που είχα κάνει ποτέ σε αυτόν τον οργανισμό.

Ευτυχές τέλος

Όταν ανέφερα τα γεγονότα της ημέρας στο άτομο του νοσοκομείου που με προσέλαβε, μου εξήγησε ότι «δεν μου επιτρεπόταν» να αφήσω τους ανθρώπους να φύγουν αν ήθελαν. Αυτό μου ήταν αρκετά δύσκολο να το ακούσω, επειδή εκείνη τη στιγμή πληρωνόμουν αρκετά ώστε να είμαι οικονομικά ασφαλής για πρώτη φορά μετά από αρκετά χρόνια.

Ωστόσο, λόγω της επίγνωσης των αξιών μου και της βαθιάς επιθυμίας μου να ζήσω σε έναν κόσμο όπου η ζωή είναι πιο απολαυστική, η απόφαση να παραιτηθώ ήταν εύκολη. Αφού ολοκλήρωσα τα προγραμματισμένα μου εργαστήρια για την εβδομάδα, έφυγα.

Έτσι, σήμερα, δεν ξοδεύω τον χρόνο μου προσπαθώντας να διδάξω στους ανθρώπους κάτι που δεν θέλουν να μάθουν σε ένα μέρος που δεν θέλουν να βρίσκονται. Αντ’ αυτού, διδάσκω ανθρώπους που εμπνέονται και ζουν από επιλογή – ένας κόσμος στον οποίο θέλω να ζω.


Πρακτική 1 – Μετασχηματισμός της εξουσίας

Σκεφτείτε μια κατάσταση στη ζωή σας όπου έχετε «συνήθη εξουσία» και θα θέλατε να βιώσετε περισσότερη σύνδεση. Θα μπορούσε να είναι ο ρόλος σας ως γονέας, δάσκαλος, σύζυγος, προϊστάμενος ή επικεφαλής έργου.

Σημείωση: Τα επόμενα βήματα μπορεί να απαιτήσουν αρκετό χρόνο και προσπάθεια. Γίνονται πολύ πιο εύκολα με υποστήριξη από έναν συνεργάτη ενσυναίσθησης.

Προσδιορίστε και καταγράψτε τα συναισθήματα που έχετε σχετικά με την κατάσταση και τις ανάγκες που ικανοποιούνται, καθώς και τις ανάγκες που δεν ικανοποιούνται σε αυτή την κατάσταση.

Στη συνέχεια, καταγράψτε την ανάγκη (τις ανάγκες) που φαντάζεστε ότι το άλλο άτομο προσπαθεί να ικανοποιήσει σε αυτή την κατάσταση, καθώς και την ανάγκη (τις ανάγκες) που μπορεί να μην έχει ικανοποιήσει.

Σε αυτό το σημείο, ίσως θελήσετε να «ενσωματώσετε» κάποιες από αυτές τις ανάγκες (βλ. κεφ. 41). Και πάλι, αυτό μπορεί να πάρει κάποιο χρόνο.

Τέλος, δείτε αν μπορείτε να φανταστείτε νέους τρόπους με τους οποίους αυτές οι ανάγκες θα μπορούσαν να ικανοποιηθούν, αλλάζοντας τις ενέργειές σας ή διατυπώνοντας αιτήματα που λαμβάνουν υπόψη τόσο τις δικές σας όσο και τις ανάγκες του άλλου ατόμου (βλ. Κεφ. 13, κεφ. 1 και κεφ. 42).

Ίσως θελήσετε να δείτε αν μπορείτε να μετατρέψετε τυχόν «κανόνες» με τους οποίους ζείτε, σε συμφωνίες (μέσω διαλόγου ή ενσυναίσθησης), ως τρόπο ικανοποίησης περισσότερων αναγκών (βλ. κεφ. 39).

Αυτή μπορεί να είναι μια πολύ καλή στιγμή για να λάβετε βοήθεια από έναν συνεργάτη ενσυναίσθησης. Μερικές φορές, δύο καρδιές μαζί είναι πιο αποτελεσματικές από μία.

Σε αυτό το σημείο, ίσως θελήσετε να «ενσωματώσετε» κάποιες ή όλες αυτές τις ανάγκες (βλ. κεφ. 41).

Τέλος, δείτε αν αποκτήσατε κάποια διαφορετική προοπτική σχετικά με τις πράξεις σας ή αν υπάρχουν κάποια αιτήματα που θα θέλατε να θέσετε στον εαυτό σας ή στους άλλους (βλ. κεφ. 13 και κεφ. 15).


Μετάφραση: Μαρία Αγγέλου