Η Θ Ε Ω Ρ Ι Α
«Διάχυτα» συναισθήματα
Όλα αυτά τα χρόνια που εξασκούμαι στη συμπονετική ζωή, εκπλήσσομαι διαρκώς με το απέραντο βάθος που μου είναι προσβάσιμο όταν πρόκειται να συνδεθώ με τον εαυτό μου, ή όπως το λέμε, να μου προσφέρω ενσυναίσθηση.
Η διαδικασία της ενσυναίσθησης προς τον εαυτό μου σχεδόν πάντα ξεκινάει με την αναγνώριση των συναισθημάτων μου. Αυτή η επίγνωση κάποιες φορές είναι εύκολη, όταν τα συναισθήματά μου είναι ξεκάθαρα, όταν είναι έντονα ή εμφανίζονται ξαφνικά. Με την πάροδο του χρόνου διαπίστωσα ότι είναι τα αδιόρατα και διάχυτα συναισθήματα αυτά που είναι τα πιο δύσκολα να διακρίνω.
Η δεξιότητα του να αισθάνομαι τα συναισθήματα
Όπως συζητήσαμε στα πρώτα κεφάλαια, το «να αισθανόμαστε τα συναισθήματά μας» είναι μια δεξιότητα. Πολλοί από εμάς έχουμε μάθει να αγνοούμε τα συναισθήματά μας ή να τα σπρώχνουμε κάτω από το χαλί της συνειδητής μας επίγνωσης (βλ. κεφ. 3 και κεφ. 7). Με τον ίδιο τρόπο που αναπτύσσουμε έναν μυ -χρησιμοποιώντας τον επανειλημμένα- μπορούμε να αναπτύξουμε και την ικανότητά μας να αισθανόμαστε τα συναισθήματα στρέφοντας απλώς την προσοχή μας σε αυτά ξανά και ξανά.
Προτού αρχίσω να μελετώ τη συμπονετική ζωή, είχα ένα μόνο τρόπο να περιγράψω πώς ένιωθα: ένιωθα «καλά» ή ένιωθα «άσχημα». Καθώς άρχισα να μελετώ και να εξασκούμαι, χρησιμοποιώντας τη λίστα των συναισθημάτων, απέκτησα περισσότερη ευχέρεια στο να αισθάνομαι και να περιγράφω τα συναισθήματα μου. Αυτό μου έδωσε πρόσβαση σε μια βαθύτερη επίγνωση των αναγκών μου, η οποία, με τη σειρά της, μου έδωσε τη δυνατότητα να δημιουργώ αιτήματα και να κάνω τη ζωή μου να λειτουργεί καλύτερα, ζώντας παράλληλα σε αρμονία με τις αξίες μου. (βλέπε κεφ. 13 και 15).
Μέσω αυτής της δεξιότητας (αλλά και επίγνωσης), μπορούμε όλοι να έχουμε μια αποτελεσματική, διαρκή πρακτική αυτο-συμπόνιας και, τελικά, αυτο-συμπονετικής δράσης.
Τι είναι τα «διάχυτα συναισθήματα»;
Μου έχει γίνει σαφές ότι νιώθω πάντα κάποιο συναίσθημα. Πάντα. Ακόμα και αυτή τη στιγμή που πληκτρολογώ στο πληκτρολόγιό μου ή που εσείς διαβάζετε αυτό το κείμενο, έχουμε και οι δύο κάποιο συναίσθημα ή συναισθήματα.
Με τα χρόνια παρατήρησα ότι, όπως το ψάρι στο νερό, μπορώ να συνηθίσω τόσο πολύ το να έχω κάποια συναισθήματα, ώστε να πάψω να τα αντιλαμβάνομαι. Έχω μάθει πια να βλέπω αυτά τα συνεχή, «διάχυτα συναισθήματα» ως αγγελιοφόρους, που προσπαθούν να μου πουν κάτι, μόνο που εγώ δεν καταφέρνω να το ακούσω.
Ακόμα και ένα ηχηρό μήνυμα μπορεί να περάσει απαρατήρητο αν είναι συνεχώς εκεί. Για παράδειγμα, υπήρξε μια εποχή που ζούσα κοντά σε μια σιδηροδρομική γραμμή όπου περνούσαν συνεχώς τρένα. Θυμάμαι στιγμές, όταν ερχόταν κόσμος να με επισκεφτεί, που ήμασταν στην αυλή και μιλούσαμε και ξαφνικά εκείνοι ξαφνιάζονταν και έλεγαν: «Τι ήταν αυτό;;!!». Εγώ έλεγα, «Τι ήταν ποιό;;» «Αυτός ο θόρυβος!». Τότε συνειδητοποιούσα ότι μόλις είχε περάσει ένα τρένο και δεν το είχα καν προσέξει. Και με τα συναισθήματά μας μπορεί να συμβαίνει το ίδιο.
Ακούγοντας το μέσα μας
Όπως ανέφερα προηγουμένως, το βάθος «ακρόασης» των συναισθημάτων είναι απεριόριστο. Η πρακτική της παρατήρησης του τι συμβαίνει μέσα μας είναι ένας αδιόρατος αλλά δυνητικά απεριόριστος πόρος που όλοι διαθέτουμε, που μπορεί να διαφύγει της προσοχής μας. Με την εξάσκηση, με την στροφή της προσοχής μας προς τα μέσα, μπορούμε να βρούμε τη σοφία και την καθοδήγηση που ήταν μαζί μας σε όλη μας τη ζωή και που απλά δεν την είχαμε παρατηρήσει: τα συναισθήματά μας· ένα βαθύ και απεριόριστο κομμάτι εμπειρίας και ένα δώρο που μας συνοδεύει στην ζωή μας.
Σ Τ Η Ν Π Ρ Α Ξ Η
Ανακαλύπτοντας τον φόβο μου
Πριν από μερικά χρόνια, στην ομάδα πρακτικής μου δουλεύαμε/παίζαμε με την ικανότητά μας να νιώθουμε τα συναισθήματά μας. Κάναμε κάποιους διαλογισμούς, κι άλλες πρακτικές που μας βοηθούσαν να αυξήσουμε την ικανότητά μας να νιώθουμε τα συναισθήματά μας και έτσι να αυξήσουμε την επίγνωση των αναγκών μας και την επιλογή μας να κάνουμε αιτήματα που εξυπηρετούν τη ζωή.
Μια από τις πρακτικές μας ήταν να κρατάμε ημερολόγιο με τα συναισθήματά μας. Ένα πρωί, μισοκοιμισμένος, καθώς περνούσα από την κατάσταση του ύπνου στην κατάσταση της εγρήγορσης, ένιωσα κάτι που δεν είχα παρατηρήσει ποτέ πριν. Καθώς άπλωνα το χέρι προς το ημερολόγιό μου, παρατήρησα ένα συναίσθημα να διατρέχει το σώμα μου. Σε αυτά τα λίγα δευτερόλεπτα μεταξύ της κατάστασης του ύπνου και της κατάστασης αφύπνισης, συνειδητοποίησα τι ήταν. Ήταν τρόμος.
Ταυτόχρονα συνειδητοποίησα ότι αυτό το αίσθημα φόβου με συνόδευε για χρόνια. Σοκαρίστηκα και φοβήθηκα, καθώς είδα για πρώτη φορά, αυτή τη φαινομενικά τεράστια σκοτεινή ενέργεια δίπλα μου που δεν είχα δει ποτέ πριν.
Καθώς ξάπλωνα ξανά στο κρεβάτι μου, μετατοπίστηκα σιγά σιγά από το φόβο προς την περιέργεια. Τι προσπαθούσε να μου πει αυτός ο τρόμος; Ποια ανάγκη ήταν τόσο διάχυτη και διαρκώς ανεκπλήρωτη; Ποια ανάγκη ήταν τόσο βαθιά που ενέπνεε τρόμο; Ήταν μια στιγμή μεταμόρφωσης για μένα. Έμπαινα σε μια έρευνα που σχεδόν σίγουρα θα μου έδινε την ευκαιρία να κάνω τη ζωή μου πιο υπέροχη.
Όλη τη μέρα, σάρωνα τη συνείδηση και τη μνήμη μου. Ζήτησα ενσυναίσθηση από τους φίλους μου της ενσυναίσθησης. Τι ήταν αυτό; Μέχρι το τέλος της ημέρας, με λίγη βοήθεια από τους φίλους μου, το είχα βρει.
Συνειδητοποίησα ότι τα τελευταία χρόνια, τα οικονομικά μου είχαν μετατραπεί από σαφή και οργανωμένα σε διφορούμενα και ανοργάνωτα… σαν ένα τέρας σε κακό όνειρο που ξέρω ότι υπάρχει, αλλά δεν μπορώ να κάνω τον εαυτό μου να το κοιτάξει. Χάρη στην περιέργειά μου, βρήκα και έσπασα τον κώδικα… Ανακάλυψα ένα μυστικό που το έκρυβα από τον εαυτό μου. Είχα απεγνωσμένη ανάγκη για μια μεγαλύτερη αίσθηση ασφάλειας.
Τις επόμενες εβδομάδες και μήνες, έδινα όλο και περισσότερη προσοχή στο να κατανοήσω και να τακτοποιήσω τα οικονομικά μου και με αυτόν τον τρόπο, ικανοποίησα τις ανάγκες μου για ασφάλεια, τάξη και ψυχική ηρεμία. Τελικά ο φόβος μου με άφησε. Η ζωή μου έγινε πιο υπέροχη.
Ε Ξ Α Σ Κ Η Σ Η
Πρακτική 1 – Παρατηρώντας τα μικρά συναισθήματα
Σε ένα ημερολόγιο, κάθε μέρα γράψτε πώς αισθάνεστε κατά τη διάρκεια τριών αδιάφορων περιστάσεων. Κάντε το αυτό για δύο ή τρεις ημέρες. Επιλέξτε «αδιατάρακτες» στιγμές. Ψάξτε για ανεπαίσθητα περιστατικά: κάποιος φταρνίζεται, κάποιος λέει «είμαι ο επόμενος», εσείς λέτε «ευχαριστώ» και ούτω καθεξής.
Αυτή η πρακτική βοηθά στην αύξηση της επίγνωσής μας για τα συναισθήματα, παρατηρώντας τα προληπτικά. Πολλοί από εμάς περιμένουμε μέχρι να μας «χτυπήσει στο κεφάλι» ένα συναίσθημα για να το παρατηρήσουμε. Αναπτύσσοντας τον «μυ» της παρατήρησης συναισθημάτων, δημιουργούμε περισσότερες ευκαιρίες για να κάνουμε τη ζωή μας πιο υπέροχη.
Πρακτική 2 – Παρατηρώντας τα «διάχυτα» συναισθήματα
Για την επόμενη εβδομάδα κρατήστε ένα μικρό ημερολόγιο δίπλα στο κρεβάτι σας. Καθώς ξυπνάτε, ελέγξτε τον εαυτό σας, δείτε αν παρατηρείτε κάποια συναισθήματα διατρέχουν το σώμα σας και γράψτε τα.
Στη συνέχεια, αν παρατηρήσετε ότι βιώνετε ένα διάχυτο συναίσθημα, δείτε αν μπορείτε να το συνδέσετε με μια διάχυτη ανάγκη. Αυτό το βήμα μπορεί να επιτευχθεί ευκολότερα με την υποστήριξη ενός φίλου ενσυναίσθησης.
Τέλος, αν είστε σε θέση να βρείτε την ανάγκη ή τις ανάγκες, δείτε αν μπορείτε να σκεφτείτε ένα αίτημα ή αιτήματα που θα μπορούσατε να απευθύνετε στον εαυτό σας ή σε άλλους (βλ. Κεφ. 13 και 15) για να τις αντιμετωπίσετε.
Μετάφραση: Μαρία Αγγέλου