Ε Β Δ Ο Μ Α Δ Α   50


Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτού του μαθήματος χρησιμοποιήσαμε τις λέξεις ως εργαλείο για να συνειδητοποιήσουμε τη φύση των σκέψεών μας· για να δούμε τόσο τους συνήθεις όσο και τους συνειδητούς τρόπους με τους οποίους να σκεφτόμαστε. Έχουμε χρησιμοποιήσει τις λέξεις για να εστιάσουμε τη συνειδητότητά μας στην ενέργεια-της-ζωής.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο χρησιμοποιούμε τις Λίστες Συναισθημάτων και Αναγκών τόσο συχνά στην πρακτική και τη μάθησή μας. Και παρόλο που αυτός είναι ένας πολύ αποτελεσματικός τρόπος για να αναπτύξουμε τη συνειδητότητά μας, μπορεί να είναι άβολο και ακόμη και απωθητικό για τους άλλους όταν χρησιμοποιούμε αυτή την «ορολογία» στην καθημερινή ζωή.

Συμπόνια του πεζοδρομίου

Πολλοί από εμάς προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε αυτή την αμήχανη κατάσταση χρησιμοποιώντας όταν μιλάμε γλωσσικές εκφράσεις και ιδιωματισμούς, έναν τρόπο που θα μπορούσαμε τον να ονομάσουμε «συμπόνια του πεζοδρομίου».

Όταν καταφέρνουμε να απομακρυνθούμε από τις συγκεκριμένες λέξεις για τα συναισθήματα και τις ανάγκες και βρίσκουμε τρόπους να εκφράζουμε τα συναισθήματα και τις ανάγκες μας με άλλους, πιο «καθημερινούς» τρόπους, δημιουργούμε ευκολία και αποδοχή καθώς ταξιδεύουμε στο μονοπάτι μας προς μια πιο συμπονετική ζωή.

Φανταστείτε ότι ένας φίλος σας λέει: «Τά ‘χω παίξει! Δεν ξέρω τι να κάνω..». Πώς θα ήταν αν απαντούσατε: «Υποθέτω ότι αισθάνεσαι κουρασμένος, αγχωμένος και απογοητευμένος επειδή χρειάζεσαι ξεκούραση, υποστήριξη και διαύγεια». Μμμμμ. Τώρα φανταστείτε πώς θα ήταν αν λέγατε: «Ζορίζεσαι πολύ ρε συ».

Πολλοί άνθρωποι ακούγοντας την πρώτη απάντηση μπορεί να μπουν στον πειρασμό να φύγουν τρέχοντας, με τη σκέψη ότι μάλλον έχετε ενταχθεί σε κάποια αίρεση ή σας έχουν καταλάβει.. εξωγήινοι. Αν όμως ακούσουν τη δεύτερη απάντηση, μάλλον θα αναστενάξουν και θα απαντήσουν: «Ναι, έτσι αισθάνομαι». Εκφράσεις όπως η τελευταία, βασίζονται στη συνειδητοποίηση των συναισθημάτων και των αναγκών, χωρίς να περιλαμβάνουν τις συγκεκριμένες λέξεις της Λίστας – μια γλυκιά και φυσική σύνδεση.

Η πρόκληση

Αν και το να μιλάτε με αυτόν τον πιο «φυσικό» τρόπο είναι κάτι που πολλοί από εμάς επιδιώκουν, υπάρχουν προκλήσεις και πιθανές παγίδες που πρέπει να γνωρίζετε. Ως εκπαιδευτής και δάσκαλος, έχω διαπιστώσει, ξανά και ξανά, ότι όταν προσπαθούμε να μιλήσουμε με αυτόν τον τρόπο νωρίς στο μαθησιακό μας ταξίδι, αυτό συχνά οδηγεί σε επιστροφή στη συνήθη σκέψη. Παρόλο που μπορεί να θέλουμε αυτή τη δεξιότητα αμέσως, στην πραγματικότητα πρόκειται για μια προχωρημένη πρακτική. Απαιτεί προετοιμασία και εξάσκηση αν πρόκειται να γίνει με τρόπο που να εκφράζει τη συμπονετική μας συνειδητότητα.

Όπως ανέφερα προηγουμένως, είναι η ίδια η πρακτική της χρήσης συγκεκριμένων λέξεων για τα συναισθήματα και τις ανάγκες που μας βοηθά να δημιουργήσουμε και να υποστηρίξουμε τη συνειδητότητα που επιδιώκουμε. Ωστόσο, όταν χρησιμοποιούμε πιο «καθημερινές» λέξεις, αυτές οι λέξεις μπορούν εύκολα να ελκύσουν την συνειδητότητά μας σε παλιά μοτίβα: διδαχής, υποτίμησης, ανάλυσης και σε ένα σωρό άλλες λιγότερο συνειδητές, καθ’ έξιν αντιδράσεις (βλ. κεφ. 10). Έτσι, παρόλο που η συνειδητότητα που προσπαθούμε να αναπτύξουμε τελικά δεν έχει να κάνει με λέξεις, μου έχει γίνει σαφές ότι οι λέξεις στις λίστες συναισθημάτων και αναγκών είναι ζωτικά εργαλεία που θα συνεχίσω να χρησιμοποιώ για να υποστηρίξω αυτή τη συνείδηση. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι αποτελούν μέρος της διαδικασίας, αν και μπορεί να μην συνιστούν το τελικό αποτέλεσμα.

Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε; – Διαφάνεια

Όταν άρχισα να μελετώ τη συμπονετική ζωή, σκέψη και ομιλία, βρέθηκα συνεχώς σε σύγκρουση. Ήθελα να έχω τη σύνδεση που, ήξερα ότι, οι λέξεις που περιγράφουν συναισθήματα και ανάγκες μπορούσαν να φέρουν, και ταυτόχρονα, ήξερα ότι ήταν συχνά δύσκολο για τους ανθρώπους να τις δεχτούν, επειδή ήταν τόσο διαφορετικές από την «κανονική» ομιλία.

Ανησυχούσα ότι αν χρησιμοποιούσα αυτή τη γλώσσα, θα έχανα φίλους και θα αποξένωνα μέλη της οικογένειάς μου. Έμοιαζε με ειρωνεία, αφού η πρακτική είχε σχεδιαστεί για να δημιουργεί περισσότερη σύνδεση και φαινόταν να πετυχαίνει το αντίθετο.

Εκείνο τον καιρό, όταν χρησιμοποιούσα λέξεις συναισθημάτων και αναγκών, σπάνια παραδεχόμουν ότι μιλούσα «αφύσικα». Αυτό κατέληγε στο να με νιώθουν «μη αυθεντικό» οι ανθρώποι με τους οποίους προσπαθούσα να συνδεθώ.

Τελικά, μου έγινε σαφές ότι οι φίλοι και η οικογένειά μου δεν αντιδρούσαν στο γεγονός ότι λειτουργούσα πολύ διαφορετικά, αντιδρούσαν στην έλλειψη διαφάνειας σχετικά με αυτό. Τους φαινόμουν «ψεύτικος». Επιπλέον, εφόσον δεν ρωτούσα πρώτα αν θέλουν, δεν είχαν καμία επιλογή ως προς τον τρόπο που μιλούσαμε μεταξύ μας. Θεωρούσαν ότι είτε τους πατρονάριζα μέσω ενσυναίσθησης είτε «υπέκλεπτα» τη συζήτηση.

Αυτή η συνειδητοποίηση μου επέτρεψε να προσεγγίσω τα πράγματα διαφορετικά. Έμαθα να γίνομαι «διαφανής». Να μοιράζομαι το γεγονός ότι προσπαθούσα να αλληλεπιδράσω μαζί τους με έναν νέο, μη φυσιολογικό τρόπο, ώστε να αλλάξω την εμπειρία μας.

Σήμερα, όταν δεν μπορώ να συνδεθώ με έναν πιο “φυσικό” τρόπο, λέω απλώς κάτι σαν: «Μπορώ να σας ρωτήσω κάτι που μπορεί να σας φανεί λίγο παράξενο;». Τις περισσότερες φορές λαμβάνω ένα «ναι». Και συχνά καταλήγω να λαμβάνω τη σύνδεση που τόσο απολαμβάνω – και η ζωή γίνεται πιο υπέροχη.


Έχοντας μελετήσει τη συμπονετική διαβίωση για μερικούς μήνες, προσπάθησα να φέρνω συχνότερα στις συζητήσεις μου λέξεις για συναισθήματα και ανάγκες. Στην αρχή, δεν πήγε πολύ καλά.

Θυμάμαι ένα απόγευμα, μιλούσα με τον γιο μου στο γραφείο μου. Τον ρωτούσα για την καθαριότητα του δωματίου του και πότε θα μπορούσε να το καθαρίσει. Κάποια στιγμή είπε: «Κοίτα, μπαμπά, είμαι πολύ απασχολημένος με άλλα πράγματα και δεν είναι προτεραιότητα για μένα αυτή τη στιγμή». Με την ελπίδα να δημιουργήσω περισσότερη σύνδεση, του απάντησα: «Αισθάνεσαι, λοιπόν, ότι είσαι καταβεβλημένος και θέλεις λίγο χώρο;».

Στο άκουσμα αυτό, εκείνος δίπλωσε τα χέρια μπροστά του, έγερνε το κεφάλι του με αηδία και είπε: «Πάλι τα ίδια;».

Είχε δίκιο. Συνειδητοποίησα ότι το μόνο που κατάφερνα ήταν να δημιουργείται μια βαθιά αίσθηση αποσύνδεσης. Ένιωσα απελπισμένος με τη σκέψη ότι αυτός ο νέος τρόπος σκέψης και ομιλίας ίσως να μην έκανε ποτέ τη διαφορά στη ζωή μου. Και μετά ξαφνικά συνειδητοποίησα ότι απλώς χρειαζόμουν ακόμη περισσότερη σύνδεση με τον γιο μου. Ο διάλογος εξελίχθηκε κάπως έτσι:

«Λοιπόν Κόλιν, κοίτα. Όπως ξέρεις, μελετώ αυτά τα πράγματα εδώ και καιρό και είμαι πεπεισμένος ότι αν μπορέσουμε να τα εξασκήσουμε μαζί, θα μπορέσουμε να τα πάμε καλύτερα. Θα ήθελες να το δοκιμάσουμε;» Ήλπιζα ότι αυτή η ερώτηση θα άνοιγε έναν διάλογο. Στο μυαλό μου ετοιμαζόμουν να μοιραστώ τους πολλούς λόγους που είχα για να θέλω αυτή την πρακτική στη ζωή μας. Ετοιμαζόμουν να αφηγηθώ τις πολλές ιστορίες επιτυχίας και τις έννοιες που είχα μάθει. Καθώς γέμιζα το κεφάλι μου προετοιμάζοντας την επακόλουθη συζήτηση, παρατήρησα ότι ο Collin έλεγε την πολύ απλή απάντησή του: «OK». Έτρεξα να αδειάσω το μυαλό μου από όλες τις προπαρασκευαστικές μου σκέψεις και να επιστρέψω στην παρούσα στιγμή. Καθώς το έκανα αυτό, μου ήρθε στο μυαλό ότι πάντα ήθελε να τα πηγαίνουμε καλύτερα, και το μόνο που χρειαζόταν ήταν λίγη αυθεντικότητα. Του απάντησα: «Ωραία».


Πρακτική 1 – Εξασκηθείτε στην «ενσυναίσθηση του δρόμου» σας

Αυτή η άσκηση λειτουργεί καλά με έναν συνεργάτη, αν και μπορείτε να εξασκηθείτε και μόνοι σας.

Αρχικά, γράψτε κάτι που σας είπε κάποιος για να εκφράσει κάποιον πόνο ή μια ανεκπλήρωτη ανάγκη. Στη συνέχεια, γράψτε τα συναισθήματα και τις ανάγκες που φαντάζεστε ότι βίωνε. Έπειτα, γράψτε μια απάντηση που περικλείει ή εκφράζει αυτά τα συναισθήματα και τις ανάγκες χωρίς να λέτε πραγματικά τα ίδια τα συναισθήματα ή τις ανάγκες με τις ίδιες τις λέξεις. Για παράδειγμα: Κάποιος είπε: «Περνάω μια παρανοϊκή εβδομάδα. Δεν βρίσκω χρόνο να κάνω τίποτα για τον εαυτό μου». Αναρωτηθείτε· είναι απογοητευμένος, καταβεβλημένος, αγχωμένος; Μήπως χρειάζεται ισορροπία, χώρο, υποστήριξη; Τι θα μπορούσατε να πείτε που θα αντανακλούσε την κατανόησή σας χωρίς να χρησιμοποιήσετε αυτές τις λέξεις; Αν μπορείτε να βρείτε έναν σύντροφο για να το κάνετε αυτό μαζί, όπως έναν συνεργάτη ενσυναίσθησης, μπορείτε να πειραματιστείτε με διαφορετικές φράσεις και να δείτε πώς «ακούγονται».

Πρακτική 2 – Εξασκηθείτε ξανά στην «ενσυναίσθηση του πεζοδρομίου»

Αυτή η άσκηση λειτουργεί καλά με παρτενέρ, αν και μπορείτε να εξασκηθείτε και μόνοι σας.

Αρχικά, γράψτε κάτι που σας είπε κάποιος και το οποίο εξέφραζε κάποια χαρά ή γιορτή, μια ικανοποιημένη ανάγκη. Στη συνέχεια, γράψτε τα συναισθήματα και τις ανάγκες που φαντάζεστε ότι βιώνει. Έπειτα, γράψτε μια απάντηση που περικλείει ή εκφράζει αυτά τα συναισθήματα και τις ανάγκες χωρίς να λέτε πραγματικά τα ίδια τα συναισθήματα ή τις ανάγκες με λέξεις.

Για παράδειγμα: Κάποιος είπε: «Είμαι τόσο χαρούμενος που επιτέλους θα έχω λίγο χρόνο για τον εαυτό μου αυτό το Σαββατοκύριακο». Είναι έκπληκτος, ενθουσιασμένος, ενθουσιασμένος, ανακουφισμένος; Ικανοποιούνται οι ανάγκες του για ισορροπία, χώρο, διασκέδαση, επιλογή; Τι θα μπορούσατε να πείτε που θα αντανακλούσε την κατανόησή σας χωρίς να χρησιμοποιήσετε αυτές τις λέξεις; Όπως και στην Πρακτική 1, αν μπορείτε να βρείτε έναν συνεργάτη για να το κάνετε αυτό, όπως έναν συνεργάτη ενσυναίσθησης, και μπορείτε να πειραματιστείτε με διαφορετικές φράσεις και να δείτε πώς «ακούγονται».

Πρακτική 3 – Σχέδιο Β – Διαφάνεια

Σκεφτείτε κάποιον στη ζωή σας με τον οποίο θα θέλατε να βιώσετε περισσότερη σύνδεση και παρόλα αυτά νιώθετε αμήχανα να του μιλήσετε με όρους συναισθημάτων και αναγκών.

Εστιάστε μέσα σας: Δώστε στον εαυτό σας (ή πάρτε) λίγη ενσυναίσθηση σχετικά με το γιατί θα θέλατε να μιλήσετε μαζί του με λόγια συναισθημάτων και αναγκών και επίσης γιατί αισθάνεστε αμήχανα να το κάνετε. Με άλλα λόγια, ακούστε τις ανάγκες σας.

Να είστε διαφανείς: Εξηγήστε γιατί θα θέλατε να χρησιμοποιήσετε τις λέξεις συναισθημάτων και αναγκών. Ρωτήστε τους τι τους συμβαίνει όταν ακούνε την επιθυμία σας. Να είστε προετοιμασμένοι να τους δώσετε ενσυναίσθηση και να είστε ξεκάθαροι σχετικά με την προθυμία σας να ακούσετε «όχι» στη στρατηγική σας για τη χρήση αυτών των λέξεων (βλ. κεφ. 13 και κεφ. 15).


Μετάφραση: Μαρία Αγγέλου